Grote Kerk Schiedam

Het Standaart-orgel

Aan het begin van de twintigste eeuw wordt restauratie van het orgel toch noodzakelijk. In 1915 adviseert de  toenmalig organist van de Grote Kerk, Hendrik Jan Pieter Textor (1847-1929, leerling van Samuel de Lange sr.), het orgel te laten restaureren door de Schiedamse orgelfirma Standaart. Textor was ongetwijfeld gecharmeerd geraakt van de moderne, industriële orgelbouw die Standaart praktiseerde. Standaart leverde in de regio vele kerk- en theaterorgels, onder andere in de kerk van de Nederlandse Protestantenbond en het Passagetheater te Schiedam, het concertorgel in de Burgerzaal van het Rotterdamse stadhuis en diverse orgels in het naburige Vlaardingen. Deze orgels werden alle gebouwd volgens het toen moderne pneumatische systeem, voorzien van vele speelhulpen en een gemakkelijke bespeelbaarheid.

Niet gehinderd door enig historisch besef wordt het Niehoff-instrument afgebroken en vervangen door een nieuw pneumatisch orgel, geplaatst achter het oude front. De hoofdwerkkas wordt verdiept en verbreed om plaats te kunnen bieden aan Hoofd- en Zwelwerk. De overbodig geworden rugwerkkas doet voortaan dienst als ruimte voor muziekboeken. Van het oude Niehoff-pijpwerk worden slechts de Baarpijp 8’, Quintadeen 8’, een deel van de Octaaf 4’ (Pedaal) en de Woudfluit 2’ opnieuw gebruikt.

Tijdens de kerkrestauratie van 1945-1948 wordt het orgelfront gerestaureerd, waarbij de originele beschildering weer naar voren komt. In 1952 voert de firma Flentrop nog herstelwerkzaamheden uit aan het orgel, maar in de jaren 60 is er al het voornemen om in de historische kassen een nieuw, mechanisch orgel te bouwen. Na vijftig jaar raakt het ‘Standaart-apparaat’, zoals organist Jacques P. Bekkers het noemde, dan toch uitgespeeld.

Het Flentrop-orgel

In 1971 wordt aan Flentrop Orgelbouw te Zaandam de opdracht gegeven een nieuw instrument te vervaardigen. Stilistisch uitgangspunt is het overgebleven historisch materiaal van Niehoff. Het nieuwe pijpwerk wordt daarom vervaardigd uit orgelmetaal met een hoog loodgehalte en wijde mensuren. Het orgel wordt gestemd in een Werckmeister III-temperatuur. Zo vormen front en instrument weer een organische eenheid. In 1975 wordt het orgel in gebruik genomen.

Herintonatie

Op verzoek van organist André Verwoerd vindt in 1993 een herintonatie plaats op verlaagde winddruk om zo een mildere orgelklank te krijgen. Daartoe wordt ook de ongelijkzwevende stemming gewijzigd in een evenredig zwevende temperatuur. Deze werkzaamheden worden uitgevoerd door Flentrop Orgelbouw. Orgelbouwer Herman Pelgrim reviseerteen aantal jaren later de tongwerken en plaatst in 2006 een Cymbelster.

Groot onderhoud en uitbreiding 2011/2012

In 2011 vindt een revisie plaats door J.L. van den Heuvel Orgelbouw B.V. te Dordrecht. Het groot onderhoud concentreert zich op schoonmaak en restauratie van het pijpwerk, vernieuwing van loden conducten en herstel van speel- en registertractuur.

Achter de twee 17^e-eeuwse pedaalkassen worden nieuwe, mechanische laden voor drie extra pedaalstemmen aangebracht. De laden krijgen elektrische sleepbediening. Het pedaal krijgt een zelfstandige windvoorziening, bestaande uit twee motoren en balgen. In eerste instantie worden twee houten pedaalregisters geplaatst: een Prestant 16’ (1920,  G. van der Kley voor het orgel van de voormalige Oosterkerk, later geplaatst in het orgel van de voormalige Magnalia Deikerk, beide in Schiedam) en een Roerquint 12’ (nieuw gemaakt door Van den Heuvel). Een Fagot 32’ met mahonie bekers in halve lengte is aanvankelijk gereserveerd maar kan in januari 2012 worden geplaatst en op 30 april 2012 in gebruik genomen.